Herstel van beschermd duingebied

PWN, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, de provincie Noord-Holland en vele vrijwilligers werken in Nationaal Park Zuid Kennemerland samen om zo gezond mogelijke omstandigheden te creëren voor de duinen in Noord-Holland. Dat doen we jaar in jaar uit.

Dit landschap is uniek! Neem bijvoorbeeld de heideslak, deze komt enkel hier voor. En alleen daar waar zand weggeblazen wordt door zilte lucht en afwisselend wordt vastgehouden door helmgras. Of wat dacht je van de duinparelmoervlinder, de aardbeivlinder of bosmieren? Allemaal dieren die een rol vervullen in het ecosysteem van het duin.

Om ervoor te zorgen dat we onze unieke en beschermde duinen kunnen behouden nemen we maatregelen die passen in het reguliere beheer van het gebied. Deze maatregelen zijn nodig en worden de komende jaren deels bekostigd door de provincie Noord-Holland. De onderstaande animatie vertelt in het kort waarom en hoe de duinen worden beheerd.

Wat moet er worden hersteld?

Oorspronkelijk zijn onze duinen een voorbeeld van natuur waarin zeer weinig voedingsstoffen voorkomen. Duinsoorten zijn hierop aangepast. Helaas zijn de omstandigheden in het duin veranderd. In de oorspronkelijk voedselarme duinen zijn onbedoeld extra voedingsstoffen terecht gekomen, waardoor de leefomgeving van kenmerkende duinsoorten aan het verdwijnen is. Neem de duinparelmoervlinder. De rups van de duinparelmoervlinder leeft op het duinviooltje en het duinviooltje kan alleen groeien op voedselarme zandgrond. Door een teveel aan voedingsstoffen verdwijnen groeiplaatsen voor het duinviooltje en kan ook de duinparelmoervlinder niet meer leven in het duin. De gevolgen van een ogenschijnlijk kleine verandering (als het minder voorkomen van één soort) zijn verstrekkend.

Foto duinparelmoervlinder: Luc Knijnsberg

Een belangrijkste oorzaak van de huidige veranderingen is de neerslag van stikstofverbindingen uit landbouw, verkeer en industrie. Dit heeft een kettingreactie tot gevolg. De stikstof slaat neer in de natuur en hoopt zich hier op, waardoor de bodem verzuurd. Tegelijkertijd spoelen schaarse mineralen zoals calcium, kalium en magnesium nog verder uit. Misschien is het u wel eens opgevallen dat er steeds meer bramen, Amerikaanse vogelkers en brandnetels groeien in het duin? Deze soorten doen het door de veranderde omstandigheden in de bodem juist beter.

De natuurbeheerders van Nationaal Park Zuid-Kennemerland werken samen om ervoor te zorgen dat de beschermde en kenmerkende natuur van het duin kan worden behouden. De komende jaren worden we hierin financieel ondersteund door de provincie Noord-Holland.

Werken aan het duin

Verschillende natuurbeheerwerkzaamheden leveren een bijdrage aan het herstel van het duin.

• Kapwerkzaamheden. Om de bodem te herstellen worden zorgvuldig geselecteerde delen dennenbos gekapt. Deze bossen zijn in het verleden aangeplant door mensen en vangen door hun structuur veel stikstof op uit de lucht. Veel meer dan een open duingebied. De gekapte bomen worden deels vervangen door meer gewenste boomsoorten en op andere plekken wordt het landschap omgevormd naar een open duingrasland. Er blijven ook delen dennenbos behouden. Op het moment dat het beter is voor de natuur om het hout uit het duin te verwijderen, om bijvoorbeeld ontwikkelingskansen te creëren voor duingraslandschap, stellen de beheerders van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland het hout beschikbaar voor de aannemer.
• Het maaien en afgraven van de bovenste laag van de bodem. In de bovenste delen van de bodem bevinden zich ophopingen van stikstof. Beheerders van het duingebied gaan lokaal de toplaag verwijderen, waardoor ook daar de stikstof uit het gebied wordt verwijderd en de bodem opnieuw geschikt is voor de kenmerkende duinsoorten.

Direct na de herstelmaatregel en hetzelfde gebied na één groeiseizoen

• Het creëren van stuifplekken. Om de duinen weerbaarder te maken tegen toekomstige neerslag van stikstof, creëren we kleine stuifplekken. Stuifzand is een heel belangrijk proces in het duin. Een vers laagje zand is als een medicijn tegen een teveel aan stikstof en zorgt voor de toevoer van belangrijke mineralen.
• Het bestrijden van invasieve soorten (exoten). Een belangrijke maatregel is de bestrijding van invasieve soorten. Planten die oorspronkelijk niet thuis horen in het duin en door de voedingsstofrijke omstandigheden zijn gaan woekeren. Deze planten moeten plaats maken voor beschermde inheemse soorten. Een belangrijke voorbeeld van een invasieve soort die al jaren wordt bestreden is de Amerikaanse Vogelkers (ook wel Prunus genoemd).

Meer informatie

• Heb je vragen? Neem contact op met de medewerkers van het bezoekerscentrum.
• Neem ook eens een kijkje op de website van de natuurbeheerders. Daar vind je de details van de werkzaamheden per locatie.

Lees hier verder over de herstelmaatregelen van PWN.

Lees hier verder over de herstelmaatregelen van Natuurmonumenten.